Reis door de tijd

Reis door de tijd
Hoewel bijna overal een reisverbod geldt en code oranje ons belet om op stap te gaan, voel ik mij een gelukkig mens omdat ik in staat ben om toch te reizen. Weliswaar in mijn hoofd en ook nog eens door de tijd. Hoe mooi is dat? Geen belemmeringen, geen mondkapjes, geen angst om ziek te worden. Ik zoek dit keer gekleed in reiskleding het avontuur in Hattem. Zoals ik al eerder schreef ga ik terug naar 1787 en bezoek ik Aleida een jonge vrouw met de dromen die haar passen op die leeftijd. In mijn reistas mijn notitieboekje en een pen. Ik stort mij tijdens deze reis tegelijkertijd in het avontuur van patriotten en orangisten die elkaar naar het leven staan. Het brengt mij in de donkere nacht bij Aleida die via de zuidelijke stadsmuur wordt geschaakt door haar toekomstige echtgenoot. Eerst over het water van de stadsgracht in een kleine sloep, als een dief in de nacht, vervolgens in een geblindeerd rijtuig.

De wielen van het rijtuig ratelen over de ongelijke wegen naar het Duitse in Bentheim gelegen plaatsje Lage, waar zonder vragen en voorbereiding snel getrouwd kan worden. In die tussentijd herstellen Duitse troepen in ons land het stadhouderlijk gezag. Als patriot is er voor kersverse echtgenoot geen weg terug. Een vermoeiende reis via Brussel naar Frankrijk. Naar St. Omaars, waar even de rust gevonden wordt in Château de Watte, een voormalig vervallen klooster. Daar op het Château loopt mijn notitieboekje vol. Ik heb de sleutel gevonden om naast haar in haar leven door de tijd verder te reizen. Het opent deuren en kom daardoor tot nieuwe inzichten, maar zie ook lijdzaam toe hoe Aleida zich ontwikkelt van een avontuurlijk meisje naar een welbewuste jonge vrouw. Kan ze dit leven, zo anders dan het gegoede milieu waaruit ze afkomstig is aan.

Tijdens de ongemakkelijke daden van haar jonge echtgenoot, kijk ik mee door haar ogen, voel ik mee hoe haar hart soms tekeer gaat, van liefde, maar ook van afschuw en gruwel. Ik beleef de teleurstellingen. Zal ze ooit nog in Hattem terugkeren, naar het prachtige huis dat haar vader haar heeft nagelaten. Maar ze is sterk wil verder reizen door de tijd, verder in het leven waar ze ooit zo bewust voor heeft gekozen. Ik kijk mee wat haar allemaal nog te wachten staat….

Denkwerk

Denkwerk
De realiteit is grillig, de vooruitzichten lijken ons opnieuw thuis te houden. Ik heb er geen moeite mee, berust er in. Mijn manuscript is ingeleverd ter beoordeling en even was er daarna tijd voor ontspanning, zoals het lezen van veel boeken. Maar de stapel is geslonken en dan ontstaan als haast vanzelf nieuwe ideeën. Eerst sluimerend maar weldra niet meer te houden. Daarom breekt voor mij nu weer een heerlijke tijd van 'denkwerk' aan. Waarbij de tijd voorbij vliegt!

Aan het schrijven van een boek gaat altijd veel denkwerk vooraf. Hoe zet ik mijn verhaal op, langs welke lijnen, in welke verhouding geef ik aandacht aan de couleur locale. Ook de uitwerking van de karakters van mijn hoofdpersonen moeten zich nu kunnen vormen.

Omdat ik altijd over een ooit bestaande persoon schrijf, meestal een vrouw, zijn er spelregels waar ik mij aan heb te houden. De werkelijke belevenissen zijn voor mij de piketpaaltjes die ik uitzet om haar leven vorm en inhoud te geven. Gelukkig blijven er altijd lancunes, leegtes waar ook de archieven en de geschiedenis geen antwoord op hebben. Dat zijn de momenten dat ik op mijzelf wordt teruggeworpen, in het donkere nooit beschreven verleden zoek ik naar antwoorden. Mijn gedachten passen zich dan ook aan, aan het milieu waaruit ze voortkomt, het leven dat ze leidt en de gebruiken die in haar leven passen. Wanneer die zaken vervolgens feilloos sluiten maakt van mij een gelukkig mens.

Juist die losse eindjes, dat is het denkwerk. Dat is ook wat later in het verhaal zo boeit, waarbij een niet te onderschatte taak is weggelegd voor de taal. Er zijn honderd manieren om iets over te brengen, maar daarvan zijn er dan maar een paar die onder de schoonheid van de taal vallen. Daar gaat het om bij het schrijven… de schoonheid van de taal, voorafgaand gevormd door het zo noodzakelijke archief- en denkwerk.

Historische onderzoek naar schaking

Proloog
Opnieuw duik ik in het verleden. Dit keer om Aleida, mijn nieuwe hoofdpersoon, gestalte te geven. In 1787 wordt zij door haar toekomstige echtgenoot geschaakt. Heel romantisch, dat wel. In een geblindeerd rijtuig rijden ze in de late avond de stadspoort uit. Haar gevoelens springen alle kanten op. Het fenomeen schaking was een kwestie van eer. Het feitelijk vertrek is de definitieve stap, maar daarmee is het proces niet afgelopen. Ook de achtervolging, de publieke ophef, het terughalen, de rechtszaak en eventuele gratie behoorden in die tijd tot het proces. Wanneer eerherstel niet mogelijk was, werd het meisje verstoten. Aleida komt uit een gegoede familie, wat zeggen de bronnen? Hoe is het afgelopen met Herman Willem en zijn geschaakte bruid?

De dame van het Voorhout tip van Boekchoice voor september

De boekselectie(e-book en luisterboek) van Bookchoice voor september is bekend. Ook De dame van het Voorhout laat zich weer graag gelden!
Bookchoice tipt: een historische roman over een huwelijk in de hogere Haagse kringen van de achttiende eeuw. Wie een eerste hoofdstuk wil beluisteren of twee hoofdstukken wil lezen, klik op onderstaande link:

Boekentip van Bookchoice:

Isabel, onze operationele manager, heeft weer een fijne boekentip voor je: ‘De dame van het Voorhout’. Ze vertelt je zelf waarom jij dit boek niet mag missen:

'De dame van het Voorhout’ vertelt het levensverhaal van Johanna van Coesveld, dat start in het jaar 1700. Johanna is amper zestien jaar als zij min of meer van huis wegvlucht. Thuis moet ze flink meehelpen in de huishouding, ze heeft zeven broertjes en zusjes en haar moeder is zwak en bedlegerig. Maar ook haar vader die herbergier is, weet hoe hij Johanna moet inzetten.

Johanna is een aantrekkelijk meisje en regelmatig laten bezoekers van de herberg hun oog op haar vallen. Haar vader denkt dat Johanna de mannelijke aandacht zelf opzoekt en wil haar elders in dienst stellen. Maar dat laat Johanna zich niet gebeuren. Ze besluit haar lot in eigen hand te nemen en zoekt de weduwnaar Herman Op den Olijdam op die een huishoudster nodig heeft. Binnen mum van tijd is ze van onschatbare waarde op het landgoed.

Maar een reeks van gebeurtenissen zorgt ervoor dat Johanna verhuist naar Zeeland en daarna naar Den Haag, steeds in dienst van diverse gegoede heren die Johanna door haar organisatietalent en werklust niet kunnen missen.

En dat niet alleen, Johanna slaat meer dan eens een huwelijksaanzoek af. Ooit is ze zo beschadigd geraakt dat ze zich heeft voorgenomen haar hart nooit meer echt te openen. Of zwicht ze uiteindelijk toch voor de adellijke raadpensionaris Simon van Slingelandt?

Marja Visscher heeft zich grondig verdiept in de geschiedenis en de tijd waarin haar verhaal zich afspeelt, komt prachtig tot leven. Maar vooral interessant is om te lezen hoe het Johanna lukt om haar eigen koers te varen en uiteindelijk een comfortabel bestaan op te bouwen. Fans van historische romans zullen zeker genieten van dit boeiende verhaal!”

Lees hier meer over de selectie van september ➡️ https://www.bookchoice.com/…/dit-zijn-de-boeken-van-septemb…
Download de boeken hier ➡️ https://www.bookchoice.com/boeken

Luisterboek van 'Het meisje uit de Mandenmakerssteeg'

De dame van het Voorhout op tournee

Mijn dame van het Voorhout, is de laatste tijd lekker op stap. Op haar tournee deed ze eerst Max, Libelle en Story aan. Ze neemt het er van! Nu is ze weer neergestreken in de rubriek:
Lekker lezen, kijken & luisteren, van Weekblad Margriet. Maar ze blijft eenvoudig hoor! Ook al is dit al de tweede druk, ze loopt niet bepaald naast haar schoenen door zoveel aandacht, lees zelf maar. Johanna is nog steeds van 'simpele afkomst'. De historische roman 'De dame van het Voorhout' is een uitgave van Zomer & Keuning.

Hittegolf

In de literatuur hebben schrijvers en dichters blijkbaar door de geschiedenis heen met het zelfde bijltje gehakt tijdens warme zomers. Lees maar hoe het Piet Paaltjens 1835 - 1894 verging:

O wat een hitte....
Tis goed in de schaduw te zitte...
Daar onder die bomen daarginter
Oh was het maar winter

O wat is het heet
Ruik eens hoe ik zweet
Ik wou dat ik de hele dag
In een emmer met water lag

Muziek van Hermina Maria Dijk de Badhoeve-trilogie

Van de week de laatste 10 aanvragen voor de muziek van Hermina Maria Dijk, hoofdpersoon in de De Badhoeve-trilogie, verwerkt en per mail verzonden. Ik hoop dat jullie er net zo van hebben genoten als ik. Naar aanleiding daarvan vroegen jullie ook om wat meer gegevens over haar als componiste/pianiste. Daar wil ik graag aan voldoen.

Hermina Maria Dijk werd op 26 juni 1821 geboren. Zij groeide op in het grote gezin van een welgestelde Amsterdamse kruidenhandelaar. Haar vader Barend Dijk was directeur van het departement muziek bij het toenmalige Amsterdamse concertgebouw Felix Meritis, thans het Shaffy Theater. Hermina treedt als achtjarig wonderkind op in Felix Meritis. Zij speelt samen met haar leraar, de violist Mr. van Bree een potpourri van Ignaz Moscheles en Lafont, die ook een leraar van haar was. Haar talent was al snel bekend en kreeg daardoor een uitnodiging om voor de Koninklijke familie op te treden. Haar eerste optreden voor Koning Willem I was op 10 april 1831 samen met Van Bree. Een jaar later speelde zij opnieuw voor Koninklijke familie een pianoconcert van Hummel. Nu was ook de Koningin aanwezig, alsook hun zoon Frederik en Prins Wilhelm Adelbert van Pruisen.

Op haar zestiende speelt Hermina voor het eerste eigen werk in het openbaar, variaties op het lied Ma Normandie. Wanneer haar moeder ziek wordt verzorgt ze haar moeder en componeert alleen nog maar, onder leiding van Johan George Bertelman (1782-1854). Een pianosonate die zij schreef kreeg complimenten van Franz Liszt. Later schrijft ze nog voor de viool en vocale muziek. Tot haar grotere werken behoren de Ouvertures en Oratorium. Na haar huwelijk, in de Waalse Kerk aan de Oudezijds Voorburgwal in Amsterdam, met Jacob Paulus Amersfoordt reist zij o.a. naar Parijs waar ze opera's en concerten bezoekt en compositieles neemt in de Franse hoofdstad. Haar Ouverture op. 19 staat bekend als het eerste Nederlandse 19e eeuwse orkestwerk van een vrouw.

De verhuizing in 1853 naar het landgoed De Badhoeve in de jonge Haarlemmermeerpolder betekent dat ze haar man zal bijstaan op het boerenbedrijf. Daarnaast zet zij zich in voor de arme gezinnen in de nieuwe polder. In het noodhospitaal dat in 1866 op De Badhoeve wordt ingericht, verzorgt Hermina maandenlang de besmettelijke patiënten o.a. cholera. Haar muzikale activiteiten bestaan dan uit kerkconcerten voor het goede doel zoals in Sloten en Nieuw Vennep. Ten bate van de bouw van de Nederlands Hervormde Kerk in Abbenes schrift Hermina de Cantate Anbetung, waarmee voor die tijd een prachtig bedrag wordt opgehaald van f. 1.300,--

Aan het slot van De Badhoeve-trilogie (deze verschijnt najaar 2020) componeert zij het Oratorium Gottes Allgegenwart, op. 40. De première vindt plaats op 25 januari 1872 in Amsterdam o.l.v. Gustav Heinze. De volledige uitvoering in Den Bosch van het het oratorium in maart 1877 betekende het hoogtepunt van de muzikale carrière van Hermina Amersfoordt-Dijk. Een jaar later werd het nogmaals opgevoerd in Utrecht. De belangstelling daarvoor was zo groot dat er een extra trein moesten worden ingezet om alle belangstellenden te vervoeren. In alle bekende kranten stonden lovende recensies. Men noemde het Oratorium een mijlpaal in de emancipatie van muziek geschreven door vrouwen.

Na het overlijden van echtgenoot Jacob Amersfoordt in 1885 wordt De Badhoeve bij gebrek aan opvolging verkocht. Hermina slijt haar laatste jaren in de Amsterdamse Vondelstraat. Ze sterft 16 juli 1892 op 71- jarige leeftijd.

Nog steeds geldt mijn aanbieding: wie wat van haar muziek wil beluisteren stuur ik graag wat van haar muziek op. Even een persoonlijk berichtje met je mailadres dan stuur ik het met veel plezier toe.

De dame van het Voorhout in de sterreclame

Ook wel eens leuk dat je boek in een reclame op de televisie verschijnt! Let maar eens op de Sterreclame van 'Bookchoice' daarin is nu 'De dame van het Voorhout' al te zien, maar zit pas in september in de boekselectie!

Sfeerbeeld historische roman

Om straks bij het verschijnen van mijn nieuwe historische roman de lezers weer een sfeerbeeld mee te geven van wat ze inhoudelijk kunnen verwachten, ben ik op zoek gegaan naar afbeeldingen die op die manier als illustratie zouden kunnen dienen om jullie aan te sporen het boek te kopen. Toch is het nog niet zo ver, de verschijning hangt nauw samen met een bijzondere gebeurtenis in Nederland in 2022. Maar naast Dresden speelt het verhaal zich af in Leiden en opnieuw Den Haag in de jaren rond 1850.

Verantwoording

Vandaag een beetje verkeerd gegokt. Het zou regenen en had daarom een binnenactiviteit op de agenda. Het schrijven van een nawoord en verantwoording voor mijn historische roman. Altijd weer een heel uitzoekwerkje om te kijken welke documentatie ik heb gebruikt en gelezen. Foto rechtsonder zou zomaar van toepassing kunnen zijn op een van de passages uit het boek.

Ritueel na gereedkomen van een historische roman

Wanneer ik een historische roman gereed heb, dan volgt er altijd nog een heel ritueel. Allereerst neem ik er zelf voor een poosje afstand van, maar stuur het manuscript naar een aantal mensen die voor mij meelezen alvorens het naar de redactie gaat. Mensen die op historisch gebied onderlegd zijn, goed in hun Nederlands, maar ook zonder schroom iets durven zeggen over het verhaal zelf, de structuur, couleur locale. Het zijn mensen dicht om mij heen die ook gewoon durven zeggen dat er aan bepaalde passage iets ontbreekt.

In mijn laatste roman weet ik nu dat er inderdaad iets ontbreekt aan de passage waarin ik mijn hoofdpersoon naar het trouwaltaar leidt. Niet in Nederland, maar in het romantische bergkerkje van Tharandt, gebouwd op een oud slot. In de passage gaat het mijn meelezers te snel. 'Je laat deze bijzondere romantische plek toch niet onbenut om daar een mooie tekst aan te wijden. En heel eerlijk dat is dit plekje inderdaad wel waard (zie de collage van oude ansichtkaarten).

Met mijn hoofdpersoon is namelijk iets aan de hand, na de huwelijksplechtigheid stapt zij samen met haar kersverse echtgenoot in een in Dresden gekocht rijtuig met paarden en met een Nederlandse in dienst genomen koetsier, om alle huwelijkscadeaus en de uitzet mee te nemen naar Nederland. Een lange rit van meer dan week. Zo ging dat toen, over haast werd niet gesproken.

Tot dan heb ik mij als auteur laten opsluiten in het hoofd van mijn mannelijke hoofdpersoon, vervolgens zijn de volgende hoofdstukken voor mijn vrouwelijke hoofdpersoon. Hoe zal zij zich in 1836 voelen na de trouwerij in dat romantische kerkje als ze niet veel later op weg gaat naar een nieuw leven in een nieuw land aan de hand van haar nieuwbakken echtgenoot....

Een nieuw zomers kort verhaal

Namens Zomer & Keuning mag ik jullie gratis mijn nieuw kort verhaal aanbieden 'Een lot uit de loterij'. Wens je veel leesplezier!

https://www.zomerenkeuning.nl/lekker-thuis-lezen-rs/een-lot-uit-de-loterij-marja-visscher/

Mooi uitdagend onderwerp

Al een dik jaar ben ik aan een boek bezig dat qua actualiteit pas in 2022 hoeft te verschijnen. Het is de eerste keer dat ik ook al meer dan een jaar met deze historische roman bezig ben. Alvorens er aan te beginnen heb ik heel veel documentatie verzameld, nu is dat niet zo nieuw dat doe ik eigenlijk altijd al, maar laat ik het zo zeggen: dit boek schrijven is voor mij een ultieme uitdaging een fantastische beleving die heden en verleden meer dan ooit met elkaar verbindt. Ik ben er ook heel blij mee, elke dag weer om er aan te kunnen schrijven. Om mijn hoofdpersoon juist dat mee te geven dat in de geschiedenis misschien wel een beetje is verwaarloosd, maar dat ik met dit boek uit de schaduw van de historie wil halen en het in het heden een plekje wil geven. Wat een geheimschrijverij zullen jullie zeggen, want om wie gaat het eigenlijk. Omwille van de concurrentie kan ik dat niet zeggen. De actualiteit is nog twee jaar te gaan en men zou er dus best eens mee aan de haal kunnen gaan. Dat is dus het laatste wat ik wil. Wanneer mijn uitgever met dit boek komt dan komt hij dus echt met iets bijzonders! Dus vergeef mij wanneer ik de nieuwsgierigheid heb geprikkeld. Op deze collage zien jullie wel dat mijn verhaal ook niet altijd in Nederland speelt, maar voor een gedeelte in het Duitse Dresden.

Veel publicitaire belangstelling en tweede druk

Alle publicitaire verwachtingen zijn nu wel waar gemaakt met dit mooie artikel van het verschijnen van het tweede deel van De Badhoeve- trilogie gisteren in de krant. Een vermelding in het tijdschrift van Max en in Libelle voor wat betreft 'De dame van het Voorhout', die nu al de tweede druk kent. En dat allemaal in Coronatijd en dus zonder de leuke presentaties en signeersessies. In deze stille tijd is gewoon iedereen aan het lezen geslagen, hoe mooi is dat?

Maar dat is zeker ook de verdienste van de medewerkers van Z&K die achter de schermen, veelal van uit huis, toch aan de weg zijn blijven timmeren om de boeken van ons als auteurs in het zonnetje te zetten. Als klap op de vuurpijl ook nog eens een traktatie van gratis te downloaden heerlijke korte verhalen, eerder al van Greetje v.d. Berg en Petra Kruijt, maar er komen er nog meer, dus houdt mijn fb in de gaten en uiteraard de fb pagina van Zomer & Keuning.

Op 3 juli ben ik aan de beurt met het kort verhaal 'Een lot uit de loterij' (30 miljoen 't is dat je het maar vast weet). Allemaal zaken waar ik best vrolijk van wordt, maar nu eerst weer een heerlijk weekend! Geniet allemaal en bedankt weer voor al jullie leuke reacties! Blij mee!

Prachtige muziek van Hermina Maria Dijk

Wie de twee delen (derde deel volgt) van de trilogie De Badhoeve hebben gelezen, weten dat mijn hoofdpersoon Hermina Maria Dijk componeerde. Zij was daarin heel getalenteerd evenals in het pianospel. Haar muziek ligt opgeslagen in de Toonkunstbibliotheek in Amsterdam. Vaak maakte haar echtgenoot Jacob Amersfoordt de tekst. Zij was zoals jullie hebben kunnen lezen een wonderkind omdat ze al op haar achtste jaar actief was en zelfs voor de koninklijke familie mocht spelen in aanwezigheid van Koning Willem I.

Ik was dan ook zeer ontroerd toen ik via, via een uitvoering van haar prachtige muziek kon beluisteren met vol symfonieorkest en koor, maar ook stukken voor piano en viool. Muziek die mij deed denken aan de melodieuze composities van Schubert.

Wie momenteel van de Badhoeve-trilogie geniet en ook een stuk van haar zou willen horen wil ik dat graag per mail toesturen. Laat via een persoonlijk bericht je mailadres weten dan stuur ik het je toe.

Het derde deel van de trilogie eindig ik dat ze beiden, God dankbaar dat ze alle ziektes als pest en cholera hebben overwonnen, werken aan de 'Schone getuigenis', het muziekstuk 'Gottes Allgegenwart' opus 40. Juist daaruit wil ik jullie graag trakteren op die prachtige muziek die zo past bij de boeken.

Najaarsaanbieding 2020

De zomervakantie moet nog beginnen, maar bij Zomer & Keuning zijn de medewerkers alweer druk in de weer met de Najaarsaanbieding 2020. Voor mij betekent dit de uitgifte van het derde deel van de 'Badhoeve-trilogie' getiteld 'Een schone getuigenis'.

Mooie recensie in RD

Prachtige recensie De dame van het Voorhout

In het jaar 1700 is Johanna van Coesveld zestien jaar. Ze is een harde werkster, wat ook wel nodig is in een gezin met vele kinderen en een moeder die nauwelijks in staat is om het huishouden draaiende te houden. Daarnaast helpt Johanna haar vader in zijn herberg en is zij ongewild regelmatig de oorzaak van ruzies en vechtpartijen tussen de mannen aldaar, die allemaal een oogje hebben op de mooie herbergiersdochter. Als haar vader daar genoeg van krijgt, stelt hij voor dat ze zich als dienstmeid aanbiedt bij de weduwnaar Herman Op den Olijdam. Johanna, die het thuis bijna niet uithoudt door de slechte sfeer en de uitzichtloze toekomst die haar te wachten staat, grijpt deze kans aan. Binnen een jaar heeft ze haar verwaarloosde nieuwe werkomgeving omgetoverd tot een goedlopend systeem waarin alles reilt en zeilt zoals het moet. Alleen de zoon van haar werkgever, Harm, maakt haar het leven behoorlijk zuur. En dan gebeurt er iets waardoor Johanna in een klap volwassen moet worden.

Johanna van Coesveld (1684-1768) heeft echt bestaan. Als meisje van eenvoudige afkomst trouwde zij uiteindelijk met de adellijke raadspensionaris Simon van Slingelandt en werd zij, tegen alle verwachtingen in, de grande dame van het Voorhout in ’s-Gravenhage. Johanna heeft bewezen dat iedereen door hard te werken zich op kan werken en logenstraft daarmee de uitspraak dat een dubbeltje nooit een kwartje kan worden.
Marja Visscher heeft zich grondig verdiept in de geschiedenis van het Voorhout en het leven van een arbeidersgezin in de 17e eeuw. Het vereist behoorlijk veel onderzoek om een tijdvak van lang geleden tot leven te brengen, maar dit is de auteur goed gelukt. Zij heeft dan ook de nodige ervaring met het schrijven van historische romans en blijft de kwaliteit daarin vasthouden. Met oog voor detail schetst zij een helder beeld van hoe Nederland destijds functioneerde, zowel praktisch als maatschappelijk gezien. En we kunnen opgelucht constateren dat de positie van de vrouw sindsdien in ieder geval behoorlijk verbeterd is.

In eenvoudige, beeldende taal neemt Marja Visscher je in De dame van het Voorhout mee naar vervlogen tijden en als lezer kun je je dan ook heerlijk verliezen in een totaal andere wereld. Dat je hierbij ook nog eens een gratis geschiedenisles aangeboden krijgt, is een bonus. Dit genre ligt de auteur goed en voor de lezer is dit een kans om op een buitengewoon aangename manier het Nederland van vroeger beter te leren kennen. 4 sterren voor dit mooie boek.

Carlita
Perfecte Buren

Mooi voorbeeld hoe het ook kan wat de betreft de slavenhandel

Van sommige lezers kreeg ik gisteren een verontrust mailtje en telefoontje, of het wel handig was om in de toekomst met een boek te komen dat ook laat zien dat Benjamin Franklin slaven had en er zelfs in heeft gehandeld. Daar wil ik dan ook graag iets over zeggen. Ik denk dat het boek juist een mooie voorbeeld is van hoe iemand, en dan zeker nog in die tijd waarin dat heel gewoon was, op zijn schreden kan terug keren.

Op latere leeftijd ijverde Franklin voor de afschaffing van de slavernij, maar aan het begin van zijn huwelijk had ook hij slaven, zoals dat toen gewoon was. Hij bezat er maar liefst zeven. De mannen en vrouwen werkten in zijn winkel en bij hem in huis. Hij plaatste ook advertenties voor de verkoop van slaven. Zorgde ook voor de opvang van weggelopen slaven en liet vervolgens de verkoop via zijn winkel lopen. Franklin profiteerde van zowel de internationale als de binnenlandse slavenhandel.

Later, en dat vind ik dan wel weer heel mooi, werd hij tegenstander en een uitgesproken criticus waar het ging om de slavernij. In 1758 pleit hij voor de opening van een school voor onderwijs van de zwarte slaven in Philadelphia. Zijn beleid was door de jaren heen wat ‘zwabberend’ en wilde er ook nooit in het openbaar over debatteren. In later jaren werd dat anders en schreef hij verschillende essays waarin hij het belang van de afschaffing benadrukte en een actief voorstander was van de integratie van hen in de Amerikaanse samenleving.